Türkçede soyadı, bir kişinin ailesine, soyağacına ait bilgiyi ifade eden bir kelimeye verilen addır. Türkiye Cumhuriyeti'nde ilk defa 1934 yılında Kabine toplantısında Mustafa Kemal Atatürk tarafından Türk Medeni Kanunu'nun kabul edilmesi ile birlikte kullanılmaya başlamıştır. Soyadı, Türk aile yapısındaki halkın aile ve boylarına dayandırılmıştır ve belirli bir sistem dahilinde verilir.
Türk soyadları, aile ve boylarına bağlı olarak verilir. Türkiye'deki üç temel soyağacı sistemi Şamlı, Karamanlı ve Alevi-Bektaşi'dir. Şamlılar, Karamanlılar ve Alevi-Bektaşiler genellikle birbirinden ayrılırlar ve bu farklılık, soyadı verme işlemiyle de ortaya çıkar. Soyadları belirlenirken ailenin kökeni, mesleği, fiziksel özellikleri, kullandıkları aletler, maddi zenginlik, aşiret üyeliği gibi faktörler göz önünde bulundurulur.
Şamlılar, Anadolu'daki en büyük geleneksel Türkmen topluluğudur. Şamlılar, soyadlarına aile isimlerini eklerler. Örneğin, "Şahin" ailesi "Şahinsoy" soyadını kullanır. Soyadlarında "soy" kelimesi yer alır ve aileden olan her bireye aynı soyadı verilir.
Karamanlılar, Anadolu'daki diğer geleneksel Türkmen topluluğudur. Karamanlılar genellikle doğal özellikler, mekanlar ve meslekler gibi temel faktörlere dayalı isimleri soyadları olarak kullanırlar. Örneğin, "Özdemir" ailesi "Özdemirsoy" soyadını kullanır. Ancak, her bireye aynı soyadı verme yerine, Karamanlılar çocukların isimlerine göre soyadı verirler.
Alevi-Bektaşiler, Türkiye'deki en büyük Alevi topluluğudur. Alevi-Bektaşiler soyadlarında tarikatlarının isimlerini ya da Şah İsmail'den esinlenerek İsmaili adları ve unvanlarını kullanırlar. Örneğin, "Bahtiyar" ailesi "Bahtiyarlar" soyadını kullanır. Soyadlarına ek olarak, Alevi-Bektaşilerin işaretleri olan "kızıl" ve "yeşil" renkleri de kullanılır.
Türkiye'de soyadları verme işlemi cinsiyet ayrımı gözetmeden yapılmıştır. Erkekler, ailelerine bağlı olarak soyadı alırlar. Erkek soyadları, çocuğun babasından gelen miras nedeniyle erkek soyunu gösterir. Türkçe erkek isimleri daha önce çocukların isimleri olarak kullanılırken, Türkiye'de soyadı sistemi kabul edildiğinde, bu isimler bazen soyadı olarak kullanılmıştır. Burada bazı örnekler verilmiştir:
Türkçe kadın isimleri de Türkiye'de soyadı olarak kullanılabilir. Ancak, Türkiye'de soyadları verme işlemi cinsiyet ayrımı gözetilmeden yapıldığı için kadın ve erkek isimleri aynı sıklıkta kullanılır. Bazı örnekler şunlardır:
İşte Türkçe soyadları hakkında bazı ilginç bilgiler:
Bir kişinin soyadı, ailesine ve soyağacına ait bilgiyi ifade eden bir kelimeye verilen addır. Türkiye Cumhuriyeti'nde ilk defa 1934 yılında kabul edilmiştir. Türk aile yapısındaki halkın aile ve boylarına dayandırılmıştır ve belirli bir sistem dahilinde verilir. Türkçe soyadları, aile ve boylarına bağlı olarak verilir ve bu faktörler göz önünde bulundurularak belirlenir. Türkçe soyadları, genellikle aile isimlerine "soy" eki getirilerek oluşturulur. Soyadları verilirken Türkçe erkek ve kadın isimleri kullanılabilir. Türkiye'deki soyadları sistemi cinsiyet ayrımı gözetmeksizin yapılmıştır ve Türkiye'deki üç temel soyağacı sistemi Şamlı, Karamanlı ve Alevi-Bektaşi'dir. Türkiye'de aileler genellikle soyadlarını değiştiremezler.